Skip to main content

Wat is energie en hoe werkt het?

maandag 08 januari 2024
Frans van Heel

De term energie gebruikt men in het westen, in professionele context, steeds vaker om een bepaalde kwaliteit of sfeer aan te duiden. Dit idee van energie is in de jaren 70 van de vorige eeuw geïntroduceerd toen disciplines uit het oosten, zoals yoga, acupunctuur, qigong en taiji quan populair werden. In de jaren 80 en 90 explodeerde het gebruik van de term energie om een vitale kracht aan te duiden die je kon voelen en waarnemen, als je er maar sensitief genoeg voor was. Hoe kijken we nu tegen energie aan?

Energie versus gevoeligheid

Er ontstond in die jaren ook een soort scheiding van geesten. Kon je de energie wel voelen, dan was je gevoelig en in zeker zin ook goed bezig. Er waren allerlei echte -, halve - en pseudotherapeuten die je konden helpen om je energie te activeren, in balans te brengen en daarmee gezond te maken. Degene die er sceptisch tegenover stond werd al snel beoordeeld als ongevoelig, zou het nooit snappen, eerder ziek worden en waarschijnlijk ook eerder overlijden.

De revival van het begrip energie

Ondertussen is het begrip energie minder beladen. Vanuit de theater- en coachingswereld heeft het begrip een comeback gemaakt in de context van trainingen op het gebied van creativiteit, vitaliteit en persoonlijke effectiviteit. Als een activiteit, evenement of persoon energie heeft dan duidt dat op kwaliteiten als levendigheid, intrinsieke kracht en inspiratie. Het is goed dat dit concept van persoonlijke of menselijke energie via een omweg terug is gekomen in onze belevingswereld. Tegelijkertijd blijft er met deze invulling wel een gat tussen de energie als menselijke kwaliteit en de fysieke energie uit de natuurwetenschappen. De opvatting over menselijke energie blijft op deze manier een onmeetbare en diffuse energie.

De bruggenbouwer 'chi'

Het begrip chi, of 'qi' volgens de moderne spelling, zoals bedoeld in de Chinese traditionele geneeskunde kan volgens mij het gat tussen deze twee opvattingen over energie overbruggen. Het Chinese begrip 'chi' duidt op een energie die je net wel en net niet kunt zien. Net zoals de vibratie van de lucht boven een geasfalteerde weg, die verhit is door de zon. Als je vanuit een bepaalde hoek net niet te gespannen kijkt zie je het wel en op een iets andere manier zie je het niet.

Fake?

Op internet kun je allerlei filmpjes zien over wat mensen zouden kunnen die hun chi hebben ontwikkeld. Veel daarvan, zeker de meest spectaculaire, zijn volgens mij 'fake' of hebben niets met het idee qi te maken zoals het is bedoeld. Om bijvoorbeeld een stapel bakstenen doormidden te slaan heb je wel energie nodig, maar dat heeft meer te maken met snelheid en massa van het fysieke lichaam dan met 'chi'. In het hiernavolgende artikel Vibratiekracht activeren en gebruiken kun je in enkele filmpjes zien hoe je vibratiekracht kunt activeren, oefenen en therapeutisch toepassen.

Diverse vormen van chi

In YinYang Harmony leer je werken met diverse ideeën over qi:

  1. aardekracht, die omhoog stroomt
  2. diverse Tai-chi krachten, zie bijvoorbeeld de artikelen over Peng
  3. vibratiekracht, deze wordt vooral gebruikt in de context van gezondheid
  4. universele chi

Aardekracht

Bij YinYang Harmony maak je als eerste kennis met een idee van aardekracht als een vorm van een energie die omhoog gaat. De aardekracht kun je beschouwen als een compenserende kracht voor de neerwaartse zwaartekracht. De tai-chi idee van complementaire krachten in tegengestelde richtingen komt overeen met de derde wet van Newton die stelt dat als een voorwerp A een kracht/actie op een voorwerp B uitoefent, deze kracht gepaard met een even grote, maar tegengestelde gerichte kracht van B op A. Deze wet stelt dat krachten nooit alleen voorkomen, maar steeds in paren.

De opwaartse aardekracht is volgens de oosterse opvatting de bronkracht die ervoor zorgt dat planten, dieren en mensen omhoog kunnen groeien. Alleen de mensen heeft de eigenschap om zich bewust af te stemmen op deze kracht en er meer effectief gebruik van te maken. In de Griekse oudheid gebruikt onder andere de schrijver Homeros in vergelijkbare zin het begrip 'thymos'. Thymos beschrijft hij als een krachtige energie die door de benen naar boven stroomt en het gemoed sterkt voor de strijd. Bij Plato is thymos een spirituele kracht die de mens helpt zichzelf te overstijgen en naar het hogere te reiken.

De aardekracht die zijn oorsprong heeft in de taoïstische traditie omvat beide opvattingen. In de tai-chi oefeningen van YinYang Harmony wordt aardekracht onder andere gebruikt om mensen te helpen bij het ontwikkelen van hun individuele uitdrukkingsvorm bij allerlei oefenhoudingen.

Vibratiekracht

Ten tweede heb je de qi als vibratiekracht die ontstaat doordat je systematisch je gewrichten opent en uiteindelijk met je aandacht uit je lichaam stuurt. De trilling die daarbij vrijkomt is redelijk duidelijk voelbaar, maar heeft een zodanige fysieke kwaliteit dat deze ook meetbaar en zelfs zichtbaar gemaakt kan worden. Zie het artikel over vibratiekracht hoe je deze zichtbaar kunt maken en kunt gebruiken.

De scepticus zal zeggen dat ook dit fake is, of dat de eigenaar van de hand stiekem tegen het papiertje aan zit te blazen. Toevallig ben ik zelf de eigenaar van die hand en ik weet dat ik mijn hoofd had afgewend, juist om te voorkomen dat ik onwillekeurig tegen het papiertje zou blazen. Voor de zekerheid had ik ook de ventilatieroosters gesloten om luchtbeweging van buitenaf uit te sluiten. Ik ben er van overtuigd dat iedereen die enige tijd deze vibratiekracht oefent dit effect op een zilverpapiertje kan bewerkstelligen. Dit is dan ook een uitnodiging om het zelf te proberen en te filmen.

Universele chi

In een spirituele context gebruiken we het idee universele qi als aanduiding voor de trilling die alle verschijnselen met elkaar verbindt. Deze trilling is zowel drager van elke mogelijke informatie als een voedende energie, vergelijkbaar met het zonnelicht.

Chi als een geoefende kracht en vibratie kun je gebruiken om energie beter te laten stromen in je lichaam waardoor je je letterlijker energieker voelt. Chi kun je ook gebruiken om de energie tussen mensen beter te laten stromen, in eerste instantie in de context van een gezamenlijke training, maar zeker ook in een professionele context waar bijvoorbeeld teamwerk van belang is.

Chi ontwikkelen

Het leren werken met i leer je vooral in de volgende chikung-curssen:

  • Longmen-
  • 5 dieren-
  • adem- 
  • I Qigong.

Om je chi effectief te ontwikkelen is het van belang dat je eerst leert om je geest tot rust te laten komen door meditatie. Elke verstoring van je geest betekent namelijk ook een verstoring van je qi-doorstroming. Vooral bij het behandelen van patiënten met chi-krachten is het ongewenst dat je geest en daarmee je chi-doorstroming snel verstoord raakt.