Geen gedachten versus "ruimte van de geest"

Geen gedachten hebben is niet gelijk aan mediteren

De ervaring van "geen gedachten hebben" is niet automatisch mediteren zoals het is bedoeld. Soms heb je geen gedachten omdat je zo vermoeid bent dat je tijdens het mediteren apatisch voor je uit zit te suffen. Het kan ook zijn dat je door een (al dan niet bewuste) verwachting gedachten blokkeert of tegenhoudt. Eigenlijk bouw je dan spanning op tijdens het mediteren. Na de meditatie kun je je dan vermoeid voelen. Het kan ook zijn dat de gedachten dan als het ware dubbel zo hard terugkomen.

De geest is een dynamisch onderdeel van het menselijk wezen. Een van de activiteiten van die dynamische geest is gedachten produceren, dat is normaal en natuurlijk. Waar meditatie zich mee bezig houdt is het waarnemen en beleven van je gedachten en andere uitingen van de dynamische geest. Om die activiteit meditatief te kunnen beleven is ‘ruimte’ belangrijk. Die ruimte creëer je door te kijken naar het proces van de geestelijke activiteit en niet naar de inhoud.

Het proces manifesteert zich in de waarneming dat impulsen, reflexen en gedachten weliswaar regelmatig in het bewustzijn opdoemen, maar dat ze ook weer voorbijgaan. Elk verschijnsel in het bewustzijn kenmerkt zich door zijn tijdelijke karakter. Als je je verliest in of wordt afgeleid door de inhoud dan merk je niet dat de ene gedachte de andere oproept. Dan lijkt het denken een aaneengesloten geheel zodat je het tijdelijke karakter ervan uit het oog verliest. Je neemt je gedachten dan niet meer waar, je bent je gedachten.

De ruimte van de geest

Als je je aandacht richt op het proces van het opkomen en voorbijgaan van gedachten, dan ontstaat er een afstand tussen het waarnemende en het denkende aspect van de geest. Deze afstand is de eerste ervaring van "de ruimte van de geest". Een andere ervaring van de ruimte van de geest doet zich voor als je ziet dat een gedachte een impuls is met een begin en een einde, het is als het ware een flikkering van het brein die gevolgd wordt door een volgende flikkering.

Wanneer je kunt zien dat een gedachte opkomt en verdwijnt, voordat de volgende opkomt, dan kun je ook zien dat er een ruimte is tussen de ene en de andere gedachte. De ruimte tussen gedachten is ook een ervaring van de ruimte van de geest. De ervaring van de ruimte van de geest is alleen mogelijk als je alert bent. Met andere woorden, de ruimte van de geest ervaar je niet als je zit te suffen.

Het vergt enige vertrouwdheid en ervaring om zonder hulpmiddelen afstand te nemen van de activiteit van je gedachten en de ruimte van de geest te ervaren. Daarom zijn er door de diverse meditatietradities hulpmiddelen ontwikkeld om je daarbij te helpen. Het gebruik van de waarneming van de ademhaling is waarschijnlijk het bekendste hulpmiddel. Er zijn natuurlijk ook nog andere hulpmiddelen. Wij gebruiken bijvoorbeeld een mantra als hulpmiddel, omdat onze ervaring is dat de meeste mensen hier goed mee overweg kunnen.

Dichter bij de bron komen

Hoe dan ook, wanneer je aanwezig bent in de ruimte van je geest, dan kunnen er nog steeds gedachten zijn. Je valt echter niet meer samen met die gedachten én je denkt niet meer over je gedachten. In de beeldtaal die wij bij YinYang Harmony gebruiken zeggen wij dat hoe gemakkelijker en sneller opkomende gedachten weer opgaan in de ruimte van de geest, hoe dichter je bij de bron van je gedachten bent. Je kunt dat vergelijken met het opspatten van druppels uit de zeegolven die weer net zo snel verdwijnen in de zee.

Gedachten zijn er dus wel, maar ze leiden je niet af omdat je levendig en helder bent. Ze beroeren je niet meer omdat ze vrijwel direct oplossen in de ruimte van je geest. Deze ervaring zou je rust kunnen noemen. Zolang je het maar begrijpt als een actieve rust, zoals een rots in de branding. Zowel de branding als de rots representeren je geest, niet de een of de ander.

Ga naar de volgende pagina als je meer wilt weten over onze meditatiecursussen.