Skip to main content

Spiegelneuronen bij tai-chi en in het dagelijks leven

dinsdag 09 januari 2024
Frans van Heel

Kleindochter van bijna twee vindt het leuk om te imiteren. En wij vinden het leuk om daarnaar te kijken. Met een brede glimlach doet ze de dansbewegingen van haar moeder na. Ze wil de fietshelm van haar vader dragen. Speelgoedolifant Fanta krijgt een schone luier. Ze heeft er geen theorie bij. Er hoeft niks te worden uitgelegd. Ze doet na en leert. Ook in onze taijilessen kom je imitatie-oefeningen tegen. Waarom eigenlijk?

Spiegelneuronen in het dagelijks leven

spiegelneuronen

Imitatie of spiegelen is een interessant aspect van de tai-chi training. In onze hersenen hebben we spiegelneuronen. We activeren ze door het verrichten van een handeling maar ook, zo is gebleken, door het louter kijken naar een ander die een handeling uitvoert. Spiegelneuronen vertalen visuele informatie in motorische opdrachtsignalen. Zo zorgen spiegelneuronen ervoor dat je wielerliefhebbers zittend in hun luie stoel met hun bovenlichaam kunt zien wiegen, in de cadans van de renner die op de televisie in beeld is. Bij bokswedstrijden zie je een deel van het publiek fanatiek wegduiken en stoten in bewegingen parallel aan die in de ring. Als we naar iemand anders kijken ontstaat er in onze hersenen door de spiegelneuronen onbewust hetzelfde activiteitenpatroon. Het is als het ware of we zelf de bewegingen uitvoeren.

Spiegelneuronen bij taiji en bagua

In onze trainingen spreken we spiegelneuronen bewust aan. Tai-chi beginners middenin de groep plaatsen - op afstand nog steeds! - en ze de vorm mee laten lopen is zo’n actie. De leraar zegt dan: ‘Je kunt geen fouten maken, doe mee, laat je dragen.’ Met andere woorden: geef je spiegelneuronen de kans hun werk te doen, laat je meenemen door de anderen. Bij het tegenover elkaar staan van gevorderden en minder gevorderden die elkaars bewegingen spiegelen, mobiliseren we eveneens de spiegelneuronen. De gevorderde smelt als het ware samen met de minder gevorderde en neemt hem of haar mee in de beweging.

Door zo te trainen ontwikkel je je Ting Jin of ‘luisterkracht’. Geleidelijk aan leer je de ander, of beter gezegd: degene met wie je samenvalt (en is dat dan nog ‘een ander’?), te ‘lezen’. Je vermogen te anticiperen op intenties en bewegingen verbetert. In een gevechtssituatie is dat een belangrijk voordeel, maar het geldt zeker ook voor de dagelijkse omgang met anderen.

Cirkellopen In combinatie met het oefenen van Duai, contact van je dantian met die van de ander, had ik een ervaring met spiegelen. Tijdens het cirkellopen met meerdere partners ontstond er een verstilde sfeer waarbij iedereen ‘goed in de oefening zat’. Er was een sterke ervaring van synchroniciteit. Onze voeten kwamen gelijk omhoog bij het stappen en ook in het plaatsen van de voeten op de aarde waren we samen. Het duwen van de voeten in de grond gaf een kracht die onder de voetzool van het standbeen als het ware weer omhoogkwam en leidde tot de volgende stap. Het was alsof ik met mijn dantian degene voor me duwde en tegelijkertijd geduwd werd door degene die achter mij liep. De concentratie was diep maar ook ontspannen.

Het lopen van de cirkel zal eraan bijgedragen hebben dat het leek of ik loskwam van mijn ruimtelijke oriëntatie. Na afloop praatten we er nauwelijks over. Het was zo sterk geweest. Woorden waren even niet nodig. En dat brengt me bij de krachtige gemeenschappelijke ervaring die uitgaat van deze oefeningen. Ze hebben de potentie sterk bij te dragen – en dit tot slot - aan het groepsgevoel of aan het contact dat je hebt met een trainingsmaatje.

Een bijdrage van Peter Vissers