Waarom mediteren niet hetzelfde is als mindfulness of ontspannen

We leven in een hectische tijd en mensen worden gevoeliger voor stress. Het risico op een burn-out neemt toe en om dat te voorkomen gaan mensen op zoek naar alternatieven. Maar wat kies je dan? Wat zijn de verschillen in oefenmethodes? We nemen het verschil tussen ontspannen, mindfulness en mediteren onder de loep.

Hoe ga je stress te lijf? 

Veel mensen kiezen voor medicatie. De huisarts schrijft het voor waardoor het een gemakkelijke oplossing lijkt. Je hoeft niets te veranderen aan je gedrag en leefgewoontes. Andere mensen kiezen voor entertainment en wellness omdat ze geloven dat je je leven kunt balanceren op twee uitersten; aan de ene kant stressvol werken en aan de andere kant vermaak. Een relatief kleine groep mensen wil zelf het heft in handen nemen en leren omgaan met stress.  Als ze dan op zoek gaan komen ze in het grote woud van oefenmethodes en leraren terecht; tai-chi, yoga, ontspanningsoefeningen, mediteren, mindfulness en nog veel meer.  

Ontspanning de tegenpool van inspanning 

Als buitenstaander is het niet gemakkelijk om tussen al die disciplines een onderscheid te maken. Omdat mediteren een directe invloed heeft op je geestelijk welbevinden heeft dat geleid tot het misverstand dat mediteren net zoiets is als ontspanningsoefeningen en mindfulness. Ontspanning kenmerkt zich vooral als tegenpool van inspanning en werk. Bij meditatie zoek je daarentegen naar een natuurlijk, open bewustzijn dat je leert integreren in je leven, inclusief je werk.  

Mindfulness is vooral focussen opmerkzaam zijn 

Mindfulness en mediteren is ook niet hetzelfde.  Mindful betekent bedachtzaam en opmerkzaam. Veel oefeningen zijn er op gericht om de aandacht te vullen met alles wat er in het nu gebeurt; wat hoor je, wat zie je, wat voel je, welke gedachten komen er in je op? Woorden als liefdevol, vriendelijkheid en accepteren worden vaak als leidraad meegegeven voor wat te doen met die indrukken en gedachten. 

Aandacht is vanuit dit perspectief 'mindful'; het vullen van de geest door je opmerkzaamheid op een onderwerp te richten. Deze vorm van mindfulness is ook een meditatietechniek. Door je te focussen op de waarneming in het nu word je minder afgeleid door de gedachten die op die waarnemingen volgen. Daar zit de overeenkomst tussen mindfulness en mediteren.  

De mindfulness-methodes die ik ken richten zich echter niet zozeer op het innerlijk proces, maar op de onderwerpen die zich aan de beoefenaar voordoen. Dat heeft onder andere te maken met het feit dat mindfulness ook als therapie wordt ingezet. Dat wat de beoefenaar opmerkt, qua gevoelens en gedachten wordt dan onderwerp van het therapeutisch gesprek. 

Er zijn diverse meditatietechnieken waarmee je kunt leren om niet afgeleid te raken, omdat je gaat denken over je gedachtes en impulsen. Het vullen van de aandacht met alles wat je opmerkzaamheid in het heden registreert is echter geen doel op zichzelf bij mediteren.  Een ongewenst resultaat van mindfulness-methodes kan zijn dat je geest ‘vol’ raakt van al die indrukken die je liefdevol hebt geaccepteerd. 

Mediteren zorgt dat je bewust wordt van een geestelijke ruimte 

De meditatieve staat die wij vanuit YinYang Harmony beogen heeft niet zozeer met het ‘vullen’ van de geest als wel met het ‘leeglopen’ van de  geest te maken, zodat je je bewust wordt van een geestelijke ruimte. Mediteren is uiteindelijk met een open geest, alert aanwezig zijn. Je bent je wel bewust van je innerlijke processen. Je opmerkzaamheid is echter niet zozeer gericht op de inhoud van het proces, als wel op het proces zelf. Wat gebeurt er eigenlijk als je niets doet? En hoe verandert dat als je blijft volharden in het niet interfereren met al die indrukken en gedachten? Als je wilt lezen over de antwoorden op deze vragen kun je het boek ‘De weg van meditatie naar integratie’ erbij pakken. Wil je het ervaren dan kun je beter deelnemen aan een cursus of retraite. 

Je lichaamshouding is ook van belang

Mediteren onderscheid zich van ontspannen en mindfulness door de nadruk die er ligt op de ruimte en openheid van de geest in combinatie met een optimale lichaamshouding. Het oefenen van een goede fysieke houding is een wezenlijk onderdeel van het mediteren vanuit het besef dat lichaam en geest met elkaar zijn verweven. Bij mediteren leer niet alleen hoe je lichaam en geest op een natuurlijke manier met elkaar in harmonie kunt brengen om je welbevinden te bevorderen.  

Meer evenwicht 

De ervaring van ruimte leert je ook het onderscheid tussen intern en extern los te laten, waardoor ook je contact met de buitenwereld evenwichtiger wordt. Met andere woorden je raakt minder snel uit balans en afgeleid door invloeden van buitenaf.